Porady/artykuły

CUKRZYCA – rodzaje, czynniki ryzyka i objawy.

Cukrzyca to jedna z chorób metabolicznych, której przyczyną jest zaburzenie wydzielania insuliny. Za mała ilość insuliny w organizmie powoduje zaburzenia w zakresie wykorzystania glukozy przez komórki organizmu, co powoduje zwiększenie stężenia glukozy we krwi (hiperglikemię) oraz wydalanie glukozy wraz z moczem.

Ze względu na przyczynę i przebieg choroby wyróżniamy: cukrzycę typu I, typu 2, cukrzycę ciężarnych i inne nieco rzadziej występujące typy, np. typ MODY. Typ 1 i 2 są wielogenowe (rezultat mutacji w wielu genach), typ MODY – cukrzyca jednogenowa.

Typ 1 cukrzycy przynależy do wieku młodzieńczego i polega na pierwotnym, niedostatecznym wydzielaniu insuliny przy prawidłowej wrażliwości tkanek na insulinę. Ten typ cukrzycy jest związany z dziedziczeniem, ale do jej powstania konieczny jest czynnik środowiskowy, np. infekcje – głównie wirusowe, podaż niektórych leków lub związków chemicznych, przewlekły stres. Typ 1 cukrzycy powstaje nagle, objawy rozwijają się w ciągu kilku tygodni.
Niewielki procent osób z cukrzycą 1 typu posiada zmutowany gen wyzwalający cukrzycę typu MODY. Występuje ona rzadko, ale źle zdiagnozowana i niewłaściwie leczona może doprowadzić do poważnych powikłań, takich jak choroby serca, uszkodzenia nerek, wzroku, udar mózgu, zawał serca czy amputacje. MODY (ang. Maturity Onset Diabetes of the Young) to rzadka i uwarunkowana genetycznie odmiana cukrzycy. Jest chorobą przewlekłą, dziedziczoną niezależnie od płci. Jej przebieg kliniczny jest zazwyczaj łagodny.

Typ 2 cukrzycy (najczęstsza postać cukrzycy – około 85% wszystkich przypadków cukrzycy) przynależy do wieku dojrzałego (najczęściej po 40 roku życia) i polega na zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę (tzw. insulinooporność). W tym przypadku dochodzi do uszkodzenia komórek w wyspach trzustki i zmniejszenia wydzielania insuliny, aż do zaprzestania jej wydzielania. Typ 2 cukrzycy ma silniejsze powiązanie z dziedziczeniem niż typ 1. Ważne znaczenie ma tu wiek, czynniki środowiskowe, pewne choroby jak otyłość, nowotwory trzustki, stany zapalne lub marskość wątroby. Typ 2 cukrzycy może rozwijać się latami.

Cukrzyca ciężarnych jest wynikiem zmian hormonalnych związanych z ciążą.

Czynniki ryzyka cukrzycy typu 1

Najczęstsze czynniki ryzyka tego typu cukrzycy to częste infekcje w dzieciństwie, stan przedrzucawkowy w ciąży, cukrzyca typu 1 u krewnego pierwszego stopnia, występowanie innych chorób autoimmunologicznych jak stwardnienie rozsiane, nadczynność lub niedoczynność tarczycy i inne.

Czynniki ryzyka cukrzycy typu 2

Najczęstszym powodem wystąpienia tego typu cukrzycy są: otyłość i nadwaga, BMI powyżej 30, brak aktywności fizycznej, zła dieta, stres a czasem cukrzyca ciążowa.

Objawy cukrzycy

Cukrzycę można podejrzewać u osób ze znacznie wzmożonym pragnieniem (nagłe i utrzymujące się zapotrzebowanie na picie powyżej 4 litrów na dobę), nagły „wilczy głód” z jednoczesnym spadkiem masy ciała oraz znacznie zwiększona ilość wydalanego moczu (poliuria). Oczywiście aby potwierdzić cukrzycę należy wykonać odpowiednie badania laboratoryjne – stężenie glukozy we krwi. U chorych z cukrzycą dochodzi powstawania ciał ketonowych, które najpierw pojawiają się we krwi a potem w moczu, ich oddech ma zapach acetonu, traci się ostrość widzenia, szybciej dochodzi do zmian miażdżycowych i zaburzeń ukrwienia różnych tkanek, pojawia się zmęczenie i apatia, nocne skurcze łydek, infekcje intymne, zmiany skórne, np. grzybica, zajady w kącikach ust, występują niejednokrotnie nudności, wymioty i bóle brzucha, pogłębia się senność aż do stanu śpiączkowego włącznie.

Ze względu na obszerność tematu i częstość występowania cukrzycy wśród Polaków i na świecie pozwolę sobie w kolejnym artykule opisać Państwu zapobieganie i leczenie, zasady żywienia w cukrzycy oraz powikłania cukrzycowe.

Żyjmy zdrowo, jedzmy mniej ale częściej i ruszajmy się (nie tylko samochodem) wykorzystując możliwości własnego organizmu.

dr Iwona Adamczak
specjalista rehabilitacji i medycyny fizykalnej

Klinika Zdrówko

powrót